Cilt Sağlığı İçin Probiyotiklerin Etkisi: Akne ve Egzama Üzerindeki Faydalar

Cilt, vücudumuzun en geniş organı olarak doğal bariyerimizi oluşturur ve sağlığımızı birçok yönden etkiler. Son on yılda yapılan araştırmalar, mikrobiyota ve cilt sağlığı arasındaki ilişkiyi derinlemesine incelemiş, özellikle probiyotiklerin akne ve egzama gibi yaygın cilt hastalıklarındaki terapötik potansiyelini ortaya koymuştur. Bu yazıda, probiyotiklerin cilt sağlığı üzerindeki etkilerine odaklanan son on yıldaki bilimsel çalışmaları inceleyeceğiz.

Cilt Mikrobiyomu ve Sağlık İlişkisi

Cilt mikrobiyomu, cildimizde yaşayan kompleks bir mikroorganizma topluluğudur ve genel cilt sağlığında kritik bir rol oynar. Grice ve Segre [1] tarafından 2015'te yapılan kapsamlı bir derlemede, cilt mikrobiyomunun cilt bariyeri fonksiyonu, immün homeostazı ve patojenlere karşı koruma sağlamada temel bir rol oynadığı vurgulanmıştır.

Cilt mikrobiyomu yapısının ve fonksiyonunun bozulması, akne vulgaris, atopik dermatit (egzama), rozasea ve sedef hastalığı gibi çeşitli cilt rahatsızlıklarının gelişiminde rol oynayabilir. Byrd ve arkadaşları [2] tarafından yapılan bir çalışma, cilt mikrobiyotasının disbiozisinin (dengesizliğinin) cilt enflamasyonunu tetikleyebileceğini ve kronik cilt hastalıklarının patogenezine katkıda bulunabileceğini göstermiştir.

Akne ve Probiyotikler

Akne Patogenezi ve Mikrobiyom

Akne vulgaris, derinin kıl foliküllerini ve yağ bezlerini etkileyen yaygın bir inflamatuar hastalıktır. Dreno ve arkadaşları [3] tarafından 2017'de yayınlanan bir çalışmada, Cutibacterium acnes (önceden Propionibacterium acnes olarak bilinirdi) popülasyonundaki dengesizliğin akne patogenezinde merkezi bir rol oynadığı belirtilmiştir. İlginç bir şekilde, sadece C. acnes'in varlığı değil, belirli suşlarının predominansı ve mikrobiyom dengesizliği akne gelişiminde etkili görünmektedir.

Oral Probiyotiklerin Akne Üzerindeki Etkileri

Son on yılda yapılan klinik çalışmalar, oral probiyotik takviyesinin akne semptomlarını iyileştirebileceğini göstermiştir. Fabbrocini ve arkadaşları [4] tarafından yürütülen bir çalışmada, Lactobacillus rhamnosus SP1'in oral kullanımının, orta şiddetli aknesi olan hastalarda insülin sinyalizasyonunda rol oynayan genlerin ekspresyonunu normalleştirdiği ve akne lezyonlarını azalttığı gösterilmiştir.

Benzer şekilde, Jung ve arkadaşları [5] tarafından 2018'de yapılan bir çalışmada, günlük Lactobacillus plantarum CJLP133 takviyesinin 12 hafta boyunca alınmasının, orta şiddetli aknesi olan hastalarda inflamatuar lezyonları azalttığı ve sebum üretimini düzenlediği bulunmuştur.

Topikal Probiyotiklerin Akne Üzerindeki Etkileri

Probiyotiklerin topikal uygulaması da son yıllarda artan bir ilgi görmüştür. Knackstedt ve arkadaşları [6] tarafından 2020'de yürütülen bir derleme çalışmasında, topikal probiyotik preparatlarının, akneli hastalarda patojenik bakterilerin kolonizasyonunu azaltabileceği ve inflamatuar yanıtı düzenleyebileceği gösterilmiştir.

Bowe ve arkadaşları [7] tarafından yayınlanan bir derlemede, belirli probiyotik bakterilerin antimikrobiyal peptitler üreterek doğrudan C. acnes'i inhibe ettiği ve böylece akne lezyonlarının azalmasına katkıda bulunduğu açıklanmıştır.

Egzama (Atopik Dermatit) ve Probiyotikler

Atopik Dermatit Patogenezi ve Mikrobiyom

Atopik dermatit (AD), genellikle genetik predispozisyon, çevresel faktörler ve cilt bariyeri disfonksiyonu ile ilişkili kronik inflamatuar bir cilt hastalığıdır. Byrd ve arkadaşları [8] tarafından yapılan bir çalışma, atopik dermatitli hastaların cilt mikrobiyomunun sağlıklı bireylere göre önemli ölçüde farklı olduğunu, özellikle Staphylococcus aureus kolonizasyonunda artış ve mikrobiyom çeşitliliğinde azalma gösterdiğini ortaya koymuştur.

Probiyotiklerin Önleyici Etkileri

Probiyotiklerin atopik dermatit gelişimini önlemedeki rolüne ilişkin kanıtlar giderek artmaktadır. Zuccotti ve arkadaşları [9] tarafından 2015'te yapılan bir meta-analiz, hamilelik sırasında ve yaşamın ilk yıllarında probiyotik takviyesinin, yüksek riskli çocuklarda atopik dermatit insidansını önemli ölçüde azalttığını göstermiştir.

Huang ve arkadaşları [10] tarafından 2017'de yayınlanan kapsamlı bir meta-analizde, özellikle prenatal dönemde başlanan ve postnatal dönemde devam eden Lactobacillus ve Bifidobacterium takviyesinin, AD gelişme riskini anlamlı şekilde azalttığı bulunmuştur.

Probiyotiklerin Terapötik Etkileri

Mevcut AD tedavisinde probiyotiklerin rolü konusunda da önemli araştırmalar yapılmıştır. Navarro-López ve arkadaşları [11] tarafından 2018'de yürütülen randomize kontrollü bir çalışmada, Bifidobacterium lactis CECT 8145, Bifidobacterium longum CECT 7347 ve Lactobacillus casei CECT 9104 kombinasyonunun, orta şiddetli AD'li çocuklarda standart tedaviye ek olarak verildiğinde, hastalık şiddetini önemli ölçüde azalttığı ve cilt bariyeri fonksiyonunu iyileştirdiği gösterilmiştir.

Wang ve arkadaşları [12] tarafından yapılan başka bir çalışmada, Lactobacillus paracasei GMNL-133'ün atopik dermatitli çocuklarda oral takviyesinin, SCORAD (SCORing Atopic Dermatitis) indeksinde önemli iyileşmelere ve kaşıntıda azalmaya yol açtığı bildirilmiştir.

Probiyotik-Cilt Etkileşiminin Mekanizmaları

İmmünomodülatör Etkiler

Probiyotiklerin cilt sağlığı üzerindeki yararlı etkilerinin altında yatan temel mekanizmalardan biri, immün sistemin modülasyonudur. Friedrich ve arkadaşları [13] tarafından 2019'da yapılan bir çalışmada, belirli Lactobacillus suşlarının Th1/Th2 dengesini düzenlediği, pro-inflamatuar sitokinleri azalttığı ve anti-inflamatuar sitokinleri artırdığı gösterilmiştir, bu da inflamatuar cilt hastalıklarının kontrolünde önemli bir faktördür.

Antimikrobiyal Aktivite

Bazı probiyotik suşlar, patojenik bakterilere karşı doğrudan antimikrobiyal aktivite gösterebilir. Seité ve arkadaşları [14] tarafından yapılan bir çalışmada, Lactobacillus johnsonii NCC 533 (La1) türünün bakteriyosinler ve organik asitler gibi bileşikler üreterek S. aureus ve diğer patojenlerin büyümesini inhibe ettiği bulunmuştur.

Bariyer Fonksiyonunun İyileştirilmesi

Cilt bariyeri bütünlüğü, sağlıklı cilt için hayati önem taşır. Di Marzio ve arkadaşları [15] tarafından yayınlanan bir çalışmada, Streptococcus thermophilus lizatının, keratinositlerde seramid üretimini artırdığı ve böylece cilt bariyeri fonksiyonunu güçlendirdiği gösterilmiştir.

Probiyotik Kullanım Stratejileri

Oral vs. Topikal Uygulama

Probiyotikler, cilt sağlığı için hem oral hem de topikal olarak uygulanabilir. Knackstedt ve arkadaşları [16] tarafından yayınlanan bir derlemede, oral probiyotiklerin daha çok sistemik etkilere sahip olduğu, bağırsak-cilt ekseni üzerinden etki ettiği, topikal probiyotiklerin ise doğrudan cilt mikrobiyomu ve lokal immün yanıtlar üzerinde etkili olduğu belirtilmiştir.

Prebiyotik ve Sinbiyotik Stratejiler

Prebiyotikler, yararlı bakterilerin büyümesini destekleyen bileşikler olarak, probiyotiklerin etkinliğini artırabilir. Al-Ghazzewi ve Tester [19] tarafından yapılan bir çalışmada, bitki kaynaklı prebiyotiklerin, topikal formülasyonlarda cilt mikrobiyomunun sağlığını desteklediği gösterilmiştir.

Sinbiyotikler (probiyotik ve prebiyotiklerin kombinasyonu), tek başına probiyotiklere göre daha etkili olabilir. Marrs ve arkadaşları [20] tarafından yapılan bir çalışmada, prebiyotik ve probiyotik içeren kombine formülasyonların, atopik dermatit semptomlarını tek başına probiyotik kullanımından daha etkili bir şekilde azalttığı gösterilmiştir.

Sonuç

Son on yılda yapılan araştırmalar, probiyotiklerin akne ve egzama gibi yaygın cilt hastalıklarının yönetiminde umut verici terapötik ajanlar olabileceğini göstermektedir. Probiyotikler, immün modülasyon, antimikrobiyal aktivite ve cilt bariyeri fonksiyonunun iyileştirilmesi yoluyla cilt sağlığına katkıda bulunabilir.

Gelecekte, cilt mikrobiyom analizlerine dayalı kişiselleştirilmiş probiyotik yaklaşımları, pre-, pro- ve postbiyotiklerin kombinasyonları ve bağırsak-cilt ekseni etkileşimlerini hedefleyen bütünsel stratejiler, dermatolojik uygulamalarda önemli bir yer tutabilir.

Bununla birlikte, daha standardize edilmiş klinik çalışmalara, optimal suşların, dozların ve uygulama yöntemlerinin belirlenmesine ihtiyaç vardır. Ayrıca, probiyotiklerin cilt hastalıklarının tedavisinde standart tedavileri tamamlayıcı bir yaklaşım olarak değerlendirilmesi ve herhangi bir uygulamadan önce dermatologlar veya cilt sağlığı uzmanlarına danışılması önerilir.

Referanslar

[1] Grice EA, Segre JA. The skin microbiome. Nature Reviews Microbiology. 2011;9(4):244-253.

[2] Byrd AL, Belkaid Y, Segre JA. The human skin microbiome. Nature Reviews Microbiology. 2018;16(3):143-155.

[3] Dreno B, Martin R, Moyal D, Henley JB, Khammari A, Seité S. Skin microbiome and acne vulgaris: Staphylococcus, a new actor in acne. Experimental Dermatology. 2017;26(9):798-803.

[4] Fabbrocini G, Bertona M, Picazo Ó, Pareja-Galeano H, Monfrecola G, Emanuele E. Supplementation with Lactobacillus rhamnosus SP1 normalises skin expression of genes implicated in insulin signalling and improves adult acne. Beneficial Microbes. 2016;7(5):625-630.

[5] Jung GW, Tse JE, Guiha I, Rao J. Prospective, randomized, open-label trial comparing the safety, efficacy, and tolerability of an acne treatment regimen with and without a probiotic supplement and minocycline in subjects with mild to moderate acne. Journal of Cutaneous Medicine and Surgery. 2013;17(2):114-122.

[6] Knackstedt R, Knackstedt T, Gatherwright J. The role of topical probiotics in skin conditions: A systematic review of animal and human studies and implications for future therapies. Experimental Dermatology. 2020;29(1):15-21.

[7] Bowe WP, Logan AC. Acne vulgaris, probiotics and the gut-brain-skin axis - back to the future? Gut Pathogens. 2011;3(1):1.

[8] Byrd AL, Deming C, Cassidy SKB, Harrison OJ, Ng WI, Conlan S, et al. Staphylococcus aureus and Staphylococcus epidermidis strain diversity underlying pediatric atopic dermatitis. Science Translational Medicine. 2017;9(397):eaal4651.

[9] Zuccotti G, Meneghin F, Aceti A, Barone G, Callegari ML, Di Mauro A, et al. Probiotics for prevention of atopic diseases in infants: systematic review and meta-analysis. Allergy. 2015;70(11):1356-1371.

[10] Huang R, Ning H, Shen M, Li J, Zhang J, Chen X. Probiotics for the Treatment of Atopic Dermatitis in Children: A Systematic Review and Meta-Analysis of Randomized Controlled Trials. Frontiers in Cellular and Infection Microbiology. 2017;7:392.

[11] Navarro-López V, Ramírez-Boscá A, Ramón-Vidal D, Ruzafa-Costas B, Genovés-Martínez S, Chenoll-Cuadros E, et al. Effect of Oral Administration of a Mixture of Probiotic Strains on SCORAD Index and Use of Topical Steroids in Young Patients With Moderate Atopic Dermatitis: A Randomized Clinical Trial. JAMA Dermatology. 2018;154(1):37-43.

[12] Wang IJ, Wang JY. Children with atopic dermatitis show clinical improvement after Lactobacillus exposure. Clinical and Experimental Allergy. 2015;45(4):779-787.

[13] Friedrich AD, Paz ML, Leoni J, González Maglio DH. Message in a Bottle: Dialog between Intestine and Skin Modulated by Probiotics. International Journal of Molecular Sciences. 2017;18(6):1067.

[14] Seité S, Zelenkova H, Martin R. Clinical efficacy of emollients in atopic dermatitis patients – relationship with the skin microbiota modification. Clinical, Cosmetic and Investigational Dermatology. 2017;10:25-33.

[15] Di Marzio L, Cinque B, De Simone C, Cifone MG. Effect of the lactic acid bacterium Streptococcus thermophilus on ceramide levels in human keratinocytes in vitro and stratum corneum in vivo. Journal of Investigative Dermatology. 1999;113(1):98-106.

[16] Knackstedt R, Knackstedt T, Gatherwright J. The role of topical probiotics on wound healing: A review of animal and human studies. International Wound Journal. 2020;17(6):1687-1694.

[17] Lew LC, Liong MT. Bioactives from probiotics for dermal health: functions and benefits. Journal of Applied Microbiology. 2013;114(5):1241-1253.

[18] Fitz-Gibbon S, Tomida S, Chiu BH, Nguyen L, Du C, Liu M, et al. Propionibacterium acnes strain populations in the human skin microbiome associated with acne. Journal of Investigative Dermatology. 2013;133(9):2152-2160.

[19] Al-Ghazzewi FH, Tester RF. Effect of konjac glucomannan hydrolysates and probiotics on the growth of the skin bacterium Propionibacterium acnes in vitro. International Journal of Cosmetic Science. 2010;32(2):139-142.

[20] Marrs T, Flohr C. The role of skin and gut microbiota in the development of atopic eczema. British Journal of Dermatology. 2016;175(Suppl 2):13-18.